KAN KÜLTÜRÜ
Yapılacak isteme göre aerob veya anaerob; pediatrik veya erişkin için kullanılan şişeler değişmektedir.
- En uygun kan alımı antimikrobial tedavi öncesinde veya bittikten sonra yapılmalıdır.
- Kan alımı mümkün olduğunca ateşli evrelerde yapılmalıdır.
- Kan alınacak bölge 3 defa betadinli steril gazlı bezle daha sonra %70'lik alkol ile iyice temizlenmeli ve her defasında 2 dakika beklenilmelidir.
- Kan alımının venöz kateterlerden yapılmasından kaçınılmalıdır.
- Kan kültürü şişesine kanın eklenmesinden hemen sonra şişe hafifçe karıştırılmalıdır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır!
- Örnek mümkün olduğunca çabuk laboratuvarımıza ulaştırılmalıdır.
SERUM
Tüp: Sarı kapaklı 13x100'lük 5 mL BD Vacutainer plastik SST jelli tüp
Tüpler içinde bulunan jel, santrifüj sonrasında serum ve kan hücreleri arasında fiziksel bir engel oluşturmakta, tüp çeperinde bulunan silika partikülleri sayesinde serum pıhtılaşmasını hızlandırmaktadır.
Serum Elde Edilmesi:
- 13x100'lük jelli tüpler 5 ml kan örneği ile tamamendoldurulmalıdır. Daha az kan örneği ile yeterli serum elde edilemez.
- Kanın tüpün çeperindeki silika partikülleri ile iyice temas etmesi için 5-6 kez yavaşça altüst edilmelidir; tüp kesinlikle çalkalanmamalıdır!
- Tüp içerisindeki kan kendiliğinden pıhtılaşana kadar en az 30 dk. beklenmeli (bu süre en fazla 2 saat olabilir) ve sonra 10 dk. 1500-2000xg'de santrifüj (mümkünse soğutmalı) edilmelidir. Böylece tüp içerisindeki jel serum ile kan hücreleri arasında bariyer oluşturacaktır.
Dikkat Edilecek Noktalar:
- Bir kez santrifüj edilmiş fakat serum ayrımı tam gerçekleşmemiş kan örneğini tekrar aynı jelli tüp içerisinde santrifüj etmek çok sakıncalıdır! İkinci kez santrifüj etmek hücre hasarına neden olacağından hücre içeriği ortama salınır ve matriksi hasara uğramış jelden sızıp seruma karışabilir. Bu durum özellikle bazı elektrolit, eser element ve enzim testlerini etkileyebilmektedir.Hemolizli veya bulanık serumlar bir çok tetkik için uygun değildir. Yeniden örnek alınmalıdır!!
EDTA'LI TAM KAN
Tüp: Mor kapaklı 13x75'lik 2 mL BD Vacutainer cam K3EDTA tüp
Örnek alınışı:
- 2 mL tam kan mor kapaklı EDTA'lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez yavaşca alt üst edilerek karıştırılır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır.
- Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özellikle dikkat edilmelidir.
- Örnekler buzdolabında (2-8 oC'de) saklanır.
Dikkat Edilecek Noktalar:
- Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya tüpün içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır!
EDTA'LI PLAZMA
Tüp: Mor kapaklı 13x75'lik 4 mL BD Vacutainer plastik K3EDTA tüp
- Antikoagülan içeren tüplere kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar dondurulmasına özellikle dikkat edilmelidir. Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan hemen sonra tüp yavaşca alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır.
- Kan alımından hemen sonra örnek 2000xg'de 15 dk.santrifüj edilmelidir.
ESER ELEMENTLER VE TOKSİK ELEMENTLER İÇİN SERUM
Tüp: Lacivert kapaklı 13x100'lük 6 mL BD Vacutainer plastik plain tüp
Örnek alınışı:
- 13x100'lük lacivert tüpler 6 ml kan örneği ile tamamendoldurulmalıdır.
- Tüp 5-6 kez yavaşça altüst edilmelidir; tüp kesinlikle çalkalanmamalıdır!
- Tüp içerisindeki kan kendiliğinden pıhtılaşana kadar en az 30 dk. beklenmeli (bu süre en fazla 2 saat olabilir) ve sonra 10 dk. 1500xg'de santrifüj edilmelidir.
Uygun olmayan koşullar:
- Separatör tüp ve jelli tüpler kullanılmamalıdır.
Tüp: Siyah kapaklı 13x75'lik 2.4 mL BD Vacutainer manuel ESR tüp
Örnek alınışı:
- Kan örneği siyah kapaklı tüplere işaretli cizgiye kadar alınır.
- Tüp kan örneğinin sitrat ile teması için 5-6 kez çok yavaşça altüst edilir.
Tüp: Mavi kapaklı 13x75'lik 2.7 mL BD Vacutainer sitrat tüp
Örnek alınışı:
- Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır.
- Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır.
- Koagülasyon örneklerinin alımından önce her zaman bir yedek tüpe 2-3 cc kan alınmalıdır. İlk alınan yedek tüp başka testler için kullanılabilir veya atılabilir.
- Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.
- Alınan kan örneği 1500 x g'de 15 dakika oda ısısında santrifüj edilerek trombositten fakir plazma elde edilmelidir. Daha düşük santrifüj hızı ve zamanında trombositler plazmada kalarak F IV'ü plazmaya verirler ve pıhtılaşma analizinin yanlış çıkmasına yol açabilirler.
- Örnek tüpü test çalışılana kadar buzlu kap içerisinde saklanmalıdır.Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez.
- Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 3 saat içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir.
Tüp: Yeşil kapaklı 13x75'lik 4 mL BD Vacutainer Plastik lityum heparinli tüp
Örnek alınışı:
- Kan örneği lityum heparin içeren yeşil kapaklı tüplere alınır.
- Kan örneğinin lityum heparin ile karışabilmesi için tüpler 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.
Tüp: Gri kapaklı 13x75'lik 2 mL BD Vacutainer Plastik florid/oksalat tüp
Örnek alınışı:
- 13x75'lik tüpler 2 ml kan örneği ile doldurulmalıdır.
- Tüp kanın NaF ile iyice temas etmesi için 5-6 kez yavaşça altüstedilmelidir.
- 10 dk. 1500-2000xg'de santrifüj (mümkünse soğutmalı) edilmelidir.
Örnek alınışı:
- Kalın Damla Yöntemi: Alkolle temizlenip kurulanmış parmak ucu veya kulak memesi lanset ile delinir. 2-3 damla kan temizlenmiş lam üzerine alınır. diğer bir lam köşesi veya cam tüp dibi kullanılarak sirküler hareketlerle 30 sn karıştırılarak 2 cm çapında yayılır. Oda ısısında kurutulur.
- İnce Yayma Yöntemi: Alkolle temizlenip kurulanmış parmak ucu veya kulak memesi lanset ile delinir. 2-3 damla kan temizlenmiş lam üzerine alınır. Diğer bir lam kısa kenarı kullanilarak tek bir hareket ile yayılır. Oda ısısında kurutulur.
TOPUKTAN ALINAN KAN ÖRNEĞİ
Filtre Kağıdı: Schleicher & Schuell (s&s) 903 Filtre Kağıdı. (Laboratuvarımızdan istenilebilir.)
Doğumsal hastalıkların tanısında tarama amaçlı testler için kullanılır.
Örnek Alınışı:
- Örnek topuğun yan kısımlarından alınmalıdır.
- Delinecek bölge önce %70 propil alkol ile silinmeli ve alkolün fazlası steril gazlı bez ile kurulanmalıdır.
- Steril lanset ile topuk delinmeli, ilk damla gazlı bez ile silinmelidir. İkinci ve büyük damla oluşması için beklenir. Kanın filtre kağıdının önünden ve arkasından bakınca tam olarak dolduracak şekilde tamamen absorbe olması sağlanır.
Dikkat Edilecek Noktalar:
- Doğumdan en az 48 - 72 saat sonra alınması tavsiye edilir.
- Filtre kağıdı oda ısısında (15 - 22°C) en az 3 saat, yatay konumda ve açıkta kurutulmalı, direkt güneş ışığı, toz, nem ve sıcaktan uzak tutulmalıdır.
- Tamamen kuruduktan sonra, kart temiz bir zarf içine konmalı ve laboratuvarımıza ulaştırılmalıdır.
KULLANILAN TÜP ÖZELLİKLERİ
BD Vacutainer Tüpler
|
Tüp
|
Kapak rengi
|
Katalog no
|
Ebat
(mm)
|
Hacim
(mL)
|
Kullanım alanı
|
|
BD Vacutainer Plastic SST II tube
( Jelli tüp)
|
sarı
|
367955
|
13X100
|
5
|
Biyokimyasal ve immunolojik testler için serum eldesi
|
|
BD Vacutainer Glass K3EDTA
(EDTA'lı tüp)
|
mor
|
368841
|
13X75
|
2
|
Kan sayımı
|
|
BD Vacutainer Plastic K3EDTA tube
(EDTA'lı tüp)
|
mor
|
368860
|
13X75
|
4.0
|
EDTA tam kan istenen testler ve EDTA plazma eldesi
|
|
BD Vacutainer Plus Citrate tube
(sodyum sitrat'lı tüp)
|
mavi
|
363048
|
13X75
|
2.7
|
Koagülasyon testleri
|
|
BD Vacutainer Plastic Lithium Heparin tube
(Lityum Heparinli tüp)
|
yeşil
|
368884
|
13X75
|
4
|
Heparin plazma eldesi
|
|
BD Vacutainer Plastic Fluoride/Oxalate tube
(sodyum fluorid'li tüp)
|
gri
|
368920
|
13X75
|
2
|
Glukoz analizi
(Serumun hemen ayrılamadığı durumlarda, örnek uzun süre kan olarak bekleyecek ise)
|
|
BD Vacutainer manuel ESR tube
(sedimantasyon tüpü)
|
siyah
|
367741
|
13X75
|
2.4
|
Sedimantasyon tayini
|
|
BD Vacutainer Plastic Plain tube
|
Lacivert
|
368380
|
13x100
|
6
|
Eser element
|
- Kan kültürü
- Serum (sarı kapaklı jelli tüp)
- EDTA'lı kan (Mor kapaklı)
- Sitratlı kan (mavi kapaklı)
